دوشنبه -۲۵ بهمن ۱۴۰۰
بر خلاف اخبار روزهای گذشته، مغازه‌داران می‌گویند قیمت لوازم خانگی ایرانی کاهش نیافته و از رکود شدید در بازار لوازم خانگی خبر می‌دهند؛ تا جایی که بازار را شبیه بازار فروردین ماه توصیف می‌کنند، نه بهمن ماه
اواسط دی ماه دبیرکل انجمن صنایع لوازم خانگی ایران از افزایش ۳۹ درصدی قیمت نهاده‌های تولید از ابتدای امسال تاکنون خبر داده بود و اواخر دی هم ماه اکبر پازوکی، رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی اعلام کرد که برخی تولید کنندگان لوازم خانگی در روزهای اخیر قیمت محصولات خود را ۸ تا ۱۲ درصد افزایش دادند. بیشترین افزایش قیمت مربوط به یخچال و فریزر و کولر آبی بود و قیمت ماشین لباسشویی و ماشین ظرفشویی تغییری نکرده بود.
وزارت صمت، شنبه 23 بهمن ماه را آخرین فرصت کاهش قیمت محصولات لوازم خانگی اعلام کرده و وعده داده بود که با شرکت‌های متخلف برخورد خواهد کرد. او همچنین گفته بود که به جز یک برند، سایر برندهای ایرانی قیمت خود را کاهش دادند. موضوعی که بازاری‌ها آن را تایید نمی‌کنند.
#پشت بام ویترین کسب وکارها
تناقض در خبرهای بازار
گزارش میدانی ایسنا از بازار لوازم خانگی حاکی از این است که تعداد زیادی از شرکت‌های تولیدکننده داخلی قیمت خود را افزایش دادند و طی روزهای اخیر هم قیمت‌های خود را برنگرداندند.
یکی از فروشندگان حداقل از سه برندی که قیمت محصولات خود را افزایش دادند نام می‌برد و تاکید می‌کند که قیمت‌ها به حالت قبلی برنگشته است.
او همچنین از رکود شدید در بازار خبر میدهد و می‌گوید: هیچ شب عیدی بازار تا این حد راکد نبود. شب عید معمولا از بهمن ماه آغاز می‌شود که امسال هیچ خبری نبود. این وضعیت بازار بیشتر شبیه بعد از عید است تا پیش از آن.
فروشنده دیگری هم کاهش قیمت شرکت‌ها را رد می‌کند و می‌گوید: معمولا شرکت‌ها اگر بخواهند قیمت را به حالت قبلی هم برگردانند، مدتی می‌گویند محصول ندارند و سفارش نمی‌گیرند و بعد از مدتی می‌گویند حالا اگر می‌خواهید با همان قیمت افزایش یافته، کالا می‌فروشیم.
او هم حداقل از پنج برند نام می‌برد که قیمت‌های خود را افزایش داده‌اند و می‌گوید: عموم پیشتازان صنف لوازم خانگی قیمت‌ها را بالا برده‌اند.
مردم به امید وین بیعانه‌ها را ازفروشگا ها پس می‌گیرند
این فروشنده همچنین درباره رکود حاکم بر بازار می‌گوید: مردم همه منتظر خبرهای وین هستند. حتی در مواردی شاهد هستیم مشتریانی که برای جهیزیه بیعانه داده‌اند، به امید کاهش قیمت بعد از توافق و اخبار کاهش قیمت لوازم خانگی ایرانی، پول خود را پس گرفته‌اند. بنابراین برخلاف سالهای قبل که در این ماه کمبود کالا داشتیم، حالا وفور کالاست و نبود خریدار.
او همچنین پیش بینی کرد که سال بعد بسیاری از این صنف خارج شوند، چراکه توان پرداخت هزینه‌هایی که به طور سرسام آوری افزایش می‌یابد را ندارند. مثلا در مواردی اجاره مغازه‌ها برای سال بعد تا دو برابر هم در حال افزایش است، اما فروش مغازه‌داران حتی تا یک سوم کاهش یافته است.
#پشت بام ویترین کسب وکارها
۱۴ بهمن ۱۴۰۰
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا روز پنج‌شنبه طی بیانیه‌ای خبر به هلاکت رسیدن «ابو ابراهیم القریشی» سرکرده گروه تروریستی داعش در عملیات نظامیان آمریکایی در شمال غربی سوریه را اعلام کرد.
جو بایدن در این بیانیه که در وب‌سایت رسمی کاخ سفید نیز منتشر شده است، اظهار داشت: «شب گذشته به دستور من، نیروهای نظامی ایالات متحده در شمال غربی سوریه یک عملیات ضد تروریستی موفق را در راستای حفاظت از مردم آمریکا و متحدانمان انجام دادند و جهان را به جای امن‌تری تبدیل کردند.»
وی افزود: «ما به لطف مهارت و شجاعت نیروهای مسلحمان، ابو ابراهیم القریشی -رهبر [سرکرده] داعش- را از میدان نبرد حذف کردیم. همه آمریکایی‌ها از این عملیات سالم بازگشتند. من امروز صبح [به وقت محلی در این مورد با مردم آمریکا صحبت خواهم کرد.»
رویترز به نقل از یک مقام بلندپایه در دولت جو بایدن اعلام کرد که سرکرده داعش پس از درگیری با نیروهای آمریکایی خود را منفجر کرده است.
شبکه العربیه به نقل از منابع آگاه اعلام کرد که برای تایید مرگ سرکرده داعش، آزمایش DNA بر روی جسدوی در حال انجام است.
یک مقام امریکایی گفت که سرکرده داعش پس از عملیات هلی برن نیروهای آمریکایی چندین نفر از اعضای خانواده خود را به قتل رسانده است.
قرشی مشهور به عبدالله قرداش با نام اصلی امیر محمد عبدالرحمن المولی السلبی بعد از کشته شدن ابوبکر بغدادی به عنوان سرکرده گروهک تروریستی داعش معرفی شده بود.
برخی منابع شبکه خبری المیادین گفتند که دستگاه اطلاعات عراق در حمله به مقر سرکرده داعش شرکت داشته است.
#پشت بام ویترین کسب وکارها
وحید شقاقی شهری، با بیان اینکه از سال 1350 دوران اقتصاد نفتی ایران شروع شد، قبل از آن قیمت نفت کمتر از دو دلار در هر بشکه بود و از ان سال کشور ایران برای اولین در شرایطی قرار گرفته که توانست با قیمت مناسب و حتی تا 12 دلار نفت خود را به فروش برساند، گفت: بعد از انقلاب نیز بحث نفت و منابع ارزی حاصل از نفت همراه اقتصاد ایران بوده است. از سوی دیگر بررسیها نشان میدهد، طی دهه 90 فرصتهای اقتصادی ایران از دست رفت. میانگین رشد اقتصادی ایران در این دهه صفر درصد و میانگین تورم آن 24 درصد بوده است. در این دهه نابرابری و شکاف طبقاتی افزایش یافت و طوری که ضریب جینی از 36 به بیش از 41 درصد در پایان دهه 90 رسید. این شاخصها نشان میدهد که بار تورمی دهه 90 کاملا بر دهکهای کم درامد اثر گذاشته شکاف طبقاتی بیشتر شد.
وی افزود، در این دهه میانگین رشد انباشت سرمایه ایران منهای 5 درصد شد. برای اولین بار از سال 38 تا کنون از سال 97 به بعد رشد هزینه های جبران استهلاک از رشد سرمایه گذاری پیشی گرفته است، این بحث اولین علامت هشدار دهنده برای کشور است . از این منظر که زیر ساختهای کشور از سال 97 شروع به فرسوده شدن کرده است. در دهه 90 ما سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی را که در سال 92 دریافت کردیم اما نتوانستیم استفاده موثر از ان داشته باشیم. در این دهه بایستی به شرکای تجاری خود تنوع میدادیم و کالاهای صادراتی خود را متنوع میکردیم. این درحالی است که از محل عدم تنوع در کالاهای صادراتی و شرکای تجاری کشورمان آسیب پذیر شده است.
شقاقی شهری با بیان اینکه، چالش اب، بحران جمیعت و صندوقهای بازنشستگی در این دهه نتنها حل نشد بلکه تشدید هم شد، گفت: علاوه بر تحریم،کم کاریها و ضعف در سیاستهای اقتصادی و عدم اجرای اقتصاد مقاومتی کاملا در این دهه مشهود است. در کنار فشار تحریمها ضعف مدیریت و ضعف عمکلرد اقتصادی خودش را نشان داده است.
این دهه فرصتهای بی نظیری برای اقتصاد ایران فراهم کرد که عمدتا از دست رفت. در دهه پیش رو با چالشهای جدی رو به رو هستیم و ممکن است در پایان این دهه دیگر امکان صادرات نفت نداشته باشیم و حکم رانی اقتصادی مبتنی بر نفت را نیز نخواهیم داشت. بر این اساس باید هوشیارانه گام برداشت تا بتوان بخشی از کم کاریهای دهه گذشته را حل کنیم.
شقاقی شهری گفت: از سال 50 اقتصاد ایران از منابع نفتی استفاده کرد این دوره همراه با رشد دوره صنعتی در دنیا بود که نیاز به منابع نفتی و انرژی داشت. از سال 2020 اتفاقات در اقتصاد جهان به سمتی رفته که مصرف سوختهای فسیلی به حداقل خواهد رسید چراکه تغییرات زیست محیطی شدت گرفته و دنیا به سمت تکنولوژیهای جدید و انرژی سبز حرکت کرده است. برقی شدن خودروها با سرعت پیش می‌رود و تاپایان این دهه همه مصرف کنندگان خودرو از وسایل نقلیه برقی استفاده کنند و سیستم حمل و نقل به طور کلی متحول شده و 40 درصد مصرف نفت در دنیا کاهش خواهد یافت، بر این اساس اقتصاد ایران که وابستگی 50 ساله به نفت دارد با مشکل جدی رو به رو شود. اگر نتوانیم اصلاحات جدی در نظام حکمرانی دولت و حکم رانی اقتصادی انجام دهیم به یک باره کشور با مسائل جدی تری مواجه خواهد شد. البته بخشی از چالشهای ایران نیز ناشی از نباشت 50 ساله است و بخشی دیگر نیز جدی تر شده است.
#پشت بام ویترین کسب وکارها
وی خاطرنشان کرد، ناترازی نظام بانکی کشورو چالش آب و جمعیت در 50 سال اخیر انباشت شده و ناچارا با درامدهای نفتی این چالشها رو پوشش داده ولی بدون نفت خودش را آشکار خواهد کرد.
این اقتصاد دان گفت: در دهه اخیر کشور نیاز دارد اولا عقب ماندگی خود را در سالهای گذشته جبران کند و برخی چالشهای اساسی را اصلاح کند و تصمیمات جدی و سخت را برای اصلاحات اقتصادی در حوزه اصلاح ساختاری اتخاد کند. دهه 1400 از این نظر برای کشور حیاتی است و در پایان این دهه دیگر حکمرانی بر نفت از میان خواهد رف. در دهه 90 فرصتهای از دست رفته جدی وجود داشت و خوش بینی مفرط به بحث مذاکرات و حرکت تک‌راهبردی دولت دوازدهم چالش جدی برای اقتصاد ایران ایجاد کرد. اشتباه استراتژیک دولت یازدهم باعث شد در این دهه اصلاح ساختاری اقتصاد انجام نشود. به بعبارت ساده تر کسی نمی‌تواند یک اصلاح اقتصادی در این دهه نام ببرد که این موضع ناشی از نگاه تک‌بعدی به برجام بود.
#پشت بام ویترین کسب وکارها
وی در خاتمه تاکید کرد، برای کنترل تکانه های خارجی و کاهش اثرات آن و رشد قدرت چانه زنی در مسایل جهانی راهی جز قوی شدن در اقتصادمان نداریم که مستلزم اصلاحات کلان است. اگر اقتصاد از درون قوی باشد کشورهای مختلف کمتر میتوانند ایران را تهدید کند و به اقتصاد ایران شوک وارد کند.
#پشت بام ویترین کسب وکارها
۱۵ بهمن ۱۴۰۰
بر اساس تحلیل نقشه‌های همدیدی و آینده‌نگری سازمان هواشناسی سامانه بارشی امروز در نوار غربی، شمال فارس و بوشهر، دامنه‌های جنوبی البرز در استانهای قزوین، البرز و تهران و مناطقی از مرکز و شرق کشور فعال است و باعث بارش برف،باران و وزش باد شدید و رعدوبرق در استانهای جنوبی می‌شود.
شدت بارش‌های امروز به‌صورت برف برای استانهای اردبیل، آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، غرب کردستان، کرمانشاه، لرستان،چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد، ارتفاعات شرق خوزستان است.
#پشت بام ویترین کسب وکارها
بر اساس اعلام سازمان هواشناسی شدت بارش‌های فردا برای شرق مازندران،گلستان، غرب فارس و نیمه شمالی بوشهر است. روز یکشنبه در سواحل شمالی، خراسان شمالی و شمال خراسان رضوی بارش‌ها ادامه دارد و و به تدریج سامانه بارشی از کشور خارج می‌شود.
دوشنبه آینده در شمال شرق، شرق و جنوب شرق وزش باد ، کاهش نسبی دما و در ارتفاعات بارش پراکنده برف روی میدهد.
توصیف سامانه: تشدید فعالیت سامانه بارشی
زمان شروع: جمعه 1400/11/15
زمان پایان: شنبه 1400/11/16
#پشت بام ویترین کسب وکارها
نوع مخاطره: بارش برف و باران، وزش باد شدید، کولاک برف و پدیده مه
منطقه اثر:
جمعه 1400/11/15: شمال و شرق خوزستان، شمال ایلام، کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال و بختیاری، غرب اصفهان، غرب کردستان، غرب کرمانشاه، جنوب لرستان، جنوب اردبیل، شمال زنجان.
شنبه 1400/11/16: ارتفاعات گیلان، مازندران و گلستان، غرب فارس، شمال بوشهر، شرق خراسان رضوی.
اثر مخاطره: لغزندگی سطح جاده‌ها و اختلال در تردد، کولاک برف، کاهش دید، احتمال سقوط بهمن، مسدود شدن جاده‌های مواصلاتی برف گیر، افت فشار گاز و تاخیر و احتمال لغو پرواز.
توصیه: اجتناب از سفرهای غیر ضروری، همراه داشتن تجهیزات زمستانی از جمله زنجیر چرخ، مه شکن و سوخت کافی، توقف فعالیت‌های کوهنوردی و جابجایی عشایر کوچ‌رو، آمادگی دستگاه‌های امدادی جت برف روبی و مقابله با خسارت احتمالی و مدیریت در مصرف انرژی.
#پشت بام ویترین کسب وکارها
توصیف سامانه اول: نفوذ سامانه بارشی
زمان شروع: جمعه 1400/11/15
زمان پایان: یکشنبه 1400/11/17
نوع مخاطره: بارش برف، باران، وزش باد شدید موقت و رعد و برق و کاهش دما از روز شنبه.
منطقه اثر:
جمعه 1400/11/15: آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل، کرمانشاه، کردستان، زنجان، لرستان، ایلام، همدان، مرکزی، خوزستان، قزوین، البرز، تهران، شمال فارس، شمال بوشهر.
شنبه 1400/11/16: آذربایجان شرقی، اردبیل، شمال زنجان، گلستان، مازندران، گیلان، خراسان شمالی، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، یزد، کردستان، کرمانشاه، همدان، مرکزی، لرستان، شمال و شرق خوزستان، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد، فارس، بوشهر، شمال و ارتفاعات کرمان.
یکشنبه 1400/11/17: گیلان، مازندران، گلستان، خراسان شمالی، شمال خراسان رضوی، ارتفاعات استانهای زنجان، قزوین، البرز، تهران و سمنان.
اثر مخاطره: اختلال در تردد، پدیده مه، کاهش دید، لغزندگی جاده‌ها، کولاک برف در جاده‌های کوهستانی، احتمال سقوط بهمن، احتمال مسدود شدن راه‌های روستایی در اثر بارش برف،تاخیر و احتمال لغو پرواز، احتمال آب گرفتگی معابر شهری.
توصیه: اجتناب از سفرهای غیر ضروری، تجهیز خودروها به لوازم زمستانی از جمله زنجیر چرخ، مه شکن و سوخت کافی، احتیاط در فعالیت‌های کوهنوردی، امتناع از جابجایی عشایر کوچ‌رو و آمادگی دستگاه‌های اجرایی و امدادی برای عملیات برف روبی.
توصیف سامانه دوم: وزش باد شدید
زمان شروع: اوایل وقت شنبه 1400/11/16
زمان پایان: اواخر وقت شنبه 1400/11/16
نوع مخاطره: وزش باد شدید در برخی مناطق جنوبی همراه با گردوخاک.
منطقه اثر:
شنبه 1400/11/16: خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان، کرمان، بوشهر، فارس، اصفهان، یزد، تهران، البرز، قم، سمنان، مرکزی.
اثر مخاطره: در نواحی مستعد خیزش گردوخاک و کاهش دید و کاهش کیفیت هوا، احتمال شکستن درختان فرسوده و نهال‌ها و آسیب به سازه‌های موقت مانند گلخانه‌ها و تابلوهای تبلیغاتی.
توصیه: مستحکم کردن سازه‌های موقتی، احتیاط در تردد از اطراف درختان فرسوده و ساختمان‌های نیمه کاره و عدم پارک خودروها در اطراف موارد ذکر شده.
توصیف سامانه: افزایش سرعت باد
زمان شروع: شنبه 1400/11/16
زمان پایان: دوشنبه 1400/11/18
افزایش ارتفاع موج بین 2 تا 3 متر.
شنبه 1400/11/16: دریای خزر، در استانهای گیلان، مازندران، گلستان و خلیج فارس، در استانهای خوزستان، بوشهر، هرمزگان.
یکشنبه 1400/11/17: دریای خزر، در استانهای گیلان، مازندران، گلستان و خلیج فارس، در استانهای خوزستان، بوشهر، هرمزگان.
دوشنبه 1400/11/18: خلیج فارس، در استانهای خوزستان، بوشهر، هرمزگان.
خسارت به تاسیسات دریایی و ساحلی، خطر غرق شدن قایق‌های سبک و نیمه سنگین و اختلال در تردد با شناورهای سنگین و آسیب به قفس ها و تورهای صیادی.
احتیاط در تردد قایق‌های سبک و تفریحی، احتیاط در فعالیت‌های دریایی در مناطق فراساحل، احتیاط در تردد کشتی‌های تجاری و تمهیدات لازم جهت پیشگیری از هرگونه خسارت.
#پشت بام ویترین کسب وکارها
علی‌رغم اینکه کمیسیون تلفیق تصویب کرد غایبان خدمت سربازی میتوانند با پرداخت پول کارت پایان خدمت دریافت کنند، اما این طرح بلافاصله لغو شد.
طرح خرید سربازی نیامده چنان با موجی از انتقادات مواجه شد که فقط عمری سه روزه داشت، نهم بهمن ماه سال جاری کمیسیون تلفیق بررسی بودجه در مجلس شورای اسلامی تصویب کرد غایبان خدمت سربازی در سال آینده میتوانند به‌ازای پرداخت پول با توجه به مدرک تحصیلی‌شان کارت پایان خدمت دریافت کنند.
همان‌طورکه مشخص است اگرچه مصوبه جدید کمیسیون تلفیق می‌توانست بسیاری را انجام خدمت سربازی معاف کند اما یک شرط بزرگ داشت، اینکه فقط افراد متمول یا اصطلاحاً پولدار می‌توانستند از این قانون احتمالی بهره ببرند، آنهم در شرایطی که خدمت سربازی در ایران همچنان اجباری است و وجود چنین قانونی می‌توانست یکبار دیگر یادآور نزاع یا برتری غنی به فقیر باشد.
همانطور که معدنی توضیح داد در شرایط کنونی اعتراض به چنین مصوبه‌ای قابل پیش‌بینی بود، طوری‌که با رسانه‌ای شدن تصمیم کمیسیون تلفیق، موجی از انتقادات در فضای مجازی توسط شهروندان و البته برخی افراد دارای تریبون به‌راه افتاد. مثلاً علی مطهری، نماینده سابق مجلس شورای اسلامی در حساب توئیتری خودش نوشت: «مصوبه کمیسیون تلفیق مجلس درباره خرید خدمت سربازی آثار مخرب اجتماعی خواهد داشت.
#پشت بام ویترین کسب وکارها
با این وجود و در میان گمانه‌زنی همه موافقان و مخالفان درباره طرح خرید خدمت سربازی، یک خبر دیگر هم از کمیسیون تلفیق شنیده شد، اینکه غایبان متاهل با داشتن شرایط خاص میتوانند بدون پرداخت پول کارت پایان خدمت دریافت کنند. محسن دهنوی، سخنگوی کمیسیون تلفیق در حساب توئیتری خودش نوشت: «به‌منظور رعایت عدالت و حرکت به سربازی حرفه‌ای در کمیسیون تلفیق پیشنهاد دادم تا فرآیند و ارقام خرید سربازی، اصلاح اساسی شود.
#پشت بام ویترین کسب وکارها
روزنامه آفتاب یزد نوشت: نگار هرچه گلایه‌ها نسبت به گرانی‌ها بیشتر باشد وضع بدتر خواهد شد. انگار امیدی نیست که قیمت‌های اقلام خوراکی کمی فروکش کند هرروز یک قیمت جدید و شوکی عظیم به مردمی که دیگر نمی‌دانند با این گرانی‌ها چطور زندگی‌شان را بگذرانند.
این روزها برنج، شکر و گوشت رکود تازه‌ای را به لحاظ افزایش قیمت ثبت کرده‌اند. این رکورد آنقدر عجیب است که می‌توان با جرات گفت تا امروز سابقه نداشته است. در حال حاضر هر کیلوگرم برنج ایرانی در بازار از ۵۵ تا ۹۸ هزار تومان به فروش می‌رسد. این یعنی آنکه قیمت این کالای اساسی در مرز ۱۰۰هزار تومان قرار گرفته است. قیمت هر کیلو برنج هندی نیز به ۳۴ هزار تومان رسیده است. جالب اینجاست قیمت‌های قبل این اقلام آنقدر گران بود که عده‌ای توانایی خرید آنها را نداشتند وای به اینکه، حالا در افزایش قیمت رکودشکن شده اند. اما این گرانی عجیب فقط مختص برنج نیست چرا که شکر
با ۷۵ درصد افزایش نسبت به سال قبل و گوشت قرمز نیز با ۴۱ درصد افزایش روبرو بوده است. با این اوصاف مردم چطور میتوانند روزگار بگذرانند؟ چند اقلام دیگر از مواد خوراکی را باید از سفره های‌شان حذف کنند؟ دلایل مختلفی برای این گرانی معمولا بیان می‌شود که هرکدامشان به جای توجیه بیشتر شبیه بهانه است. مثلا مسیح کشاورز دبیر انجمن واردکنندگان برنج درباره وضعیت قیمت برنج به باشگاه خبرنگاران گفته است: «وزارت جهاد باید ثبت سفارش را سرعت بخشد تا کمبود عرضه، منجر به تشنج در بازار نشود. علی رغم هشدارهای مکرر در مهر مبنی بر کمبود برنج، مسئولان وزارت جهاد همچنان بر ممنوعیت واردات در فصل برداشت اصرار کردند که این امر نتیجه‌ای جز گرانی برنج ایرانی و خارجی در بر نداشت.»
برنج داخلی را انبار کرده‌اند تا بازار را کنترل کنند
از سوی دیگر رئیس اتحادیه شالیکوبی‌داران مازندران می‌گوید: «۸۰ درصد برنج از دست تولیدکنندگان و کشاورزان خارج شده و در انبارهای افرادی است که تمایلی به عرضه آن ندارند و می‌خواهند با دپو برنج کنترل بازار این محصول را در دست بگیرند.» به گزارش ایلنا، تقی جعفریان با اشاره به افزایش ۶ تا ۷ درصدی قیمت برنج کشت دوم افزود: «قیمت برنج‌های سنتی هاشمی و طارم افزایش مجدد نرخ را در هفته اخیر را تجربه کردند این در حالیست که قیمت برنج‌های پرمحصول ثابت ماند و تغییر نکرد.» جعفریان با بیان اینکه گیلان و گلستان کشت دوم ندارد، خاطرنشان کرد: «کشت دوم، در مازندران انجام می‌شود البته حجم کشت دوم به مراتب کمتر از کشت اول است.» رئیس اتحادیه شالیکوبی‌داران مازندران در پاسخ به این پرسش که آیا امکان خودکفایی برنج برای ما وجود دارد؟ گفت: «من خودکفایی در تولید برنج را در شرایط فعلی دور از ذهن می‌دانم؛ برای عملیاتی کردن این مهم باید با برنامه جلو برویم. همچنین رسیدن به این مهم مستلزم مکانیزه کردن و نوسازی اراضی است. همچنین شالیزارهای ما یکپارچه نیستند و باید شالیزارها ۳۰ تا ۵۰ هزار هکتار شوند در حال حاضر بیشتر اراضی برنج در حد ۲ تا ۳ هزار متر هستند.» این فعال اقتصادی با بیان اینکه کارخانه‌جات شالیکوبی و تبدیلی در ظاهر مدرن هستند، ادامه داد: «بسیاری از دستگاه‌های شالیکوبی در کشور چینی هستند و از شلتوک‌ها کمتر از ۷۵ درصد برنج به‌دست می‌آید اما اگر کارخانجات تبدیلی تقویت شوند ۱۲ تا ۱۳ درصد میزان استحصال از شلتوک افزایش پیدا می‌کند. از سوی دیگر سرانه مصرف بالا رفته است و همین مسئله خودکفایی ما را در تولید برنج دشوار کرده است.» وی میزان مصرف سالیانه برنج را ۲ میلیون تن عنوان کرد و افزود: «برنج‌های پرمحصول که قرار بود جایگزین برنج‌های ایرانی شوند نتوانست جایگاه خود را در سفره‌های مردم پیدا کند و مردم همچنان به خرید برنج‌های سنتی طارم، هاشمیو صدری تمایل دارند.» جعفریان تصریح کرد: «کشاورزان نمی‌دانند که چه محصولی در اراضی خود کشت کنند و اگر در یک سال قیمت مرکبات بالا برود همه متمایل به باغداری می‌شوند و اگر قیمت برنج بالا برود برنج می‌کارند
هنوز تکلیف کشاورزان در زمینه کشت مشخص نشده است.» این فعال اقتصادی با اشاره به کمبود آب در خوزستان و لرستان گفت: «در سالهای گذشته کشت خوزستان و خراسان به‌دلیل کمبود آب کاهش پیدا کرد و اگر متوقف نشده بود میزان تولید افزایش پیدا می‌کرد و می‌توانستیم امیدوار به خودکفایی در تولید برنج باشیم.»
۱۳ بهمن ۱۴۰۰
اومیکرون نشان داده کودکان بیشتری را نسبت به سایر سویه‌ها به کرونا مبتلا می‌کند، درحالی افزایش موارد ابتلا می‌تواند سبب افزایش موارد مرگ‌ومیر در این گروه سنی شود که به‌نظر می‌رسد واکسیناسیون بتواند احتمال این خطر را کاهش دهد، با این وجود باید پرسید کدام واکسن برای این گروه سنی مناسب است؟
پیک ششم کرونا دارد خودنمایی می‌کند، موارد مبتلا به کووید روز به روز جهش چند هزار نفری دارد، شهرها یکی پس از دیگری دارند تسلیم این ویروس می‌شوند طوری‌که نقشه کرونایی کشور درحال رنگ باختن به وضعیت قرمز است.
شواهد و گزارشِ متخصصان نشان میدهد اومیکرون کودکان را بسیار بیشتر از سویه‌های آلفا و دلتا مبتلا می‌کند، علیرضا ناطقیان فوق تخصص بیماری‌های عفونی کودکان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران در ارتباط با وضعیت ابتلای کودکان در تهران گفت: «تقریبا از ده روز گذشته روند افزایش موارد سرپایی کرونا در اطفال به وضوح در شهر تهران افزایش پیدا کرده است .
همچنین محمد علی کیانی، سرپرست دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه انتظار می‌رود روند افزایشی تعداد بیماران بستری و سرپایی تا یک ماه آینده ادامه یابد اظهار کرد: «میزان ابتلاکرونا درکودکان نسبت به پیک‌های قبلی افزایش یافته است.»
#پشت بام ویترین کسب وکارها
علی‌رغم تاخیر، بالاخره مجوز واکسیناسیون کودکانِ بالای ۹ سال صادر شد تا آنها از شنبه گذشته بتوانند با رضایت والدین‌شان در برابر کرونا واکسینه شوند؛ والدینی که حالا به‌نظر می‌رسد در موقعیت تردید برای تزریق یا عدم تزریقِ واکسن به فرزندان‌شان قرار دارند، این درحالی‌ست که گزارش‌ها نشان میدهد خطر ابتلا به عفونت کوید۱۹ در کودکان مانند بزرگسالان است. کودکان در صورت ابتلا به این بیماری ممکن است به عوارض شدید آن مبتلا شوند و حداقل چند روزی را با بیماری شدید بگذرانند. احتمال دارد درمان آن دسته از کودکانی که واکسن کوید۱۹ دریافت نکرده‌اند و به کرونا مبتلا می‌شوند طولانی شود یا اینکه آنها در بیمارستان بستری یا به سندرم التهاب چندسیستمی مبتلا شوند. حتی ممکن است برخی از این کودکان جانشان را از دست بدهند.
در چنین شرایطی پذیرش تزریق واکسن به کودکان گام اول است اما پرسش دوم این است که کدام واکسن مناسب است؟، در این‌باره دکتر پیام طبرسی، رئیس بخش عفونی بیمارستان مسیح دانشوری به خبرآنلاین می‌گوید: «واکسن‌هایی که بر مبنای پاسخ‌دهی‌شان مجوز برای تزریق به کودکان بالای ۹ سال در ایران گرفتند دو واکسن پاستوکووک و سینوفارم هستند.»
حالا برخی خانواده‌ها به واکسنهای سینوفارم و پاستوکووک تردید دارند و معتقدند شانس انتخاب واکسنِ مناسب برای‌شان وجود ندارد. طبق گزارش‌ها در آمریکا، محققان پس از آزمایش‌ها به این نتیجه رسیدند که واکسن فایزر برای کودکان بالاتر از ۵ سال هم مناسب است. اما از واکسنهای مدرنا و جانسون‌اندجانسون برای کودکان زیر ۱۷ سال استفاده نمی‌شود. در این‌باره دکتر علیرضا ناجی، رئیس مرکز ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به خبرآنلاین می‌گوید: «در حال حاضر در دنیا سه واکسن را می‌شود برای این گروه سنی استفاده کرد، یکی فایزر است که آمریکا مجوز آن را صادر کرده و کشورهای دیگر هم دارند استفاده می‌کنند، دیگری سینوفارم است که در چین، امارات و بحرین مجوز تزریق به این گروه سنی را دارد، همچنین سوبرانای کوبایی یا همان پاستوکووک هم جزو واکسن‌هایی است که میزان زیادی از آن برای این گروه سنی مصرف شده است، کوبا چیزی حدود ۲ میلیون از کودکان کشور خود را با سوبرانا واکسینه کرده و دومین کشور در تزریق واکسن است.»
ناجی ادامه میدهد: «به نظر می‌رسد با توجه به مستنداتی که وجود دارد ما در ایران از این دو واکسن (سینوفارم و پاستوکووک) می‌توانیم استفاده کنیم، و به نظرم واکسنهای مناسبی برای کودکان هستند. استفاده از واکسن‌ها موجود یک اقدام بهداشت عمومی است، به این معنا که وقتی از واکسن‌ها اثربخشی می‌بینیم باید از آنها استفاده کنیم، واکسنی مانند سینوفارم با توجه به آزمایش‌هایی که انجام شده واکسن مناسب و بی‌ضرری است و امتحان خودش را از حیث ایمن بودن پس داده است، همچنین مطالعه روی این واکسن نشان داده برای کودکان بین ۳ الی ۱۷ سال هم می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد.»
ناجی در پاسخ به این پرسش که آیا سینوفارم و پاستوکووک در برابر اومیکرون اثر گذار هستند بیان می‌کند: «اثربخشی کم واکسن‌ها در سویه اومیکرون فقط مربوط به سینوفارم نیست بلکه مربوط به همه واکسن‌ها است. بیشتر کشورهای اروپایی که الان موارد ابتلا در آنها بالا رفته از آسترانکا و فایزر استفاده کردند، بنابراین این عدم توانایی یا کاهش اثربخشی واکسن‌ها در برابر اومیکرون صرفاً مربوط به واکسنهای داخل کشور ما نیست بلکه یک مسئله جهانی است و دنیا باید به سمت واکسن‌ها با ترکیبات جدید برود، همان‌طورکه هرسال برای آنفلوآنزا واکسن جدیدی ساخته می‌شو برای کرونا با سویه‌های متفاوت هم باید همین‌طور باشد. اما به‌واقع باید گفت طبق مطالعات انجام شده دز بوستر همین واکسنهای موجود می‌تواند در برابر سویه اومیکرون کمک کننده باشد. درهرصورت واکسنهای موجود در دنیا همین واکسن‌ها هستند که می‌شود از آنها استفاده کرد و ما دو انتخاب از واکسنهای موجود را در ایران داریم که سینوفارم و پاستوکووک هستند.»
#پشت بام ویترین کسب وکارها
۱۳ بهمن ۱۴۰۰ - ۱۳:۴۶
کارشناسان معتقدند باور اینکه همه بازارها به ارز وصل هستند و اگر ارز پایین بیاید، باید آنها هم ارزان شوند، باور درستی نیست؛ این باور از حرکت سریع‌تر نرخ ارز در دوره‌های تورمی ایجاد شده و حتی خود دولتمردان هم تصور می‌کنند علت تورم در کشور نرخ ارز است.
مریم فکری: «دست‌هایی بازار خودرو را نگه داشته‌اند و نمی‌خواهند وضعیت آن تغییر کند.» این تعبیری است که این روزها برخی نمایشگاه‌داران خودرو مطرح می‌کند؛ آن هم با این منطق که چرا قیمت ارز در حال پایین آمدن است، اما خودرو در جهت جهشی حرکت می‌کند.
#پشت بام ویترین کسب وکارها
فعالان بازار خودرو عنوان می‌کنند؛ با اینکه دلار ۲ هزار تومان ارزان‌تر شده، اما هیچ تغییری در قیمت بازار خودرو به وجود نیامده است. از نگاه ابراهیم مددیان، رییس اتحادیه نمایشگاه‌داران خودرو تبریز، پشت پرده کارهایی انجام می‌شود که هزینه آن را باید مردم بدهند؛ به نوعی می‌خواهند که تشنگی همیشگی در بازار باشد. اما امیدواریم که مذاکرات به تنیجه برسد.
سعید موتمنی، رییس اتحادیه نمایشگاه‌داران خودرو تهران نیز معتقد است؛ بازار خودرو چندان بی‌توجه به کاهش نرخ ارز نیز نبوده، اما به سبب اینکه طی ماه‌های گذشته عرضه خودرو توسط خودروسازان به بازار کاهش کم بوده است، کاهش نرخ ارز، تغییرات و ریزش محسوسی در بازار خودرو ایجاد نکرد. از همین روی، زمانی که دارندگان خودرو می‌بینند که عرضه خودرو به بازار کم شده است، قیمت خودروهای تحت اختیار خود را بالاتر اعلام می‌کنند.
به گفته او، بر همین اساس، دیده شد که نرخ ارز کاهش یافت، اما قیمت‌ها در سایت‌های فروش خودرو که توسط دارندگان خودرو کنترل و هدایت می‌شود، افزایشی هم بود.
موتمنی متذکر می‌شود: با کاهش نرخ ارز، میل به خرید در بازار کمتر خواهد شد و مشتری برای خرید مراجعه نمی‌کند؛ در این بین اگر فروشنده‌ای نیاز فوری به فروش داشته باشد، حتی پایین‌تر هم عرضه می‌کند، اما دارنده خودرو که فروشنده فوری نیست، قیمت‌ها را بعضا بالاتر هم می‌برد؛ چراکه دلالان دوست ندارند، کالای در اختیار خود ارزان، عرضه کنند.
در این میان، گزارش‌ها از نوسانات عجیب قیمت خودرو در بازار حکایت دارد؛ به گونه‌ای که یک روزه قیمت کوییک دنده‌ای ۲۲ میلیون تومان و قیمت ساینا دنده‌ای ۱۸ میلیون تومان گران شد. در عین حال، پراید افزایش قیمت را تجربه کرد. قیمت پراید ۱۳۱ امروز با یک میلیون تومان افزایش قیمت به بهای ۱۷۴ میلیون تومان رسید و بهای پراید ۱۱۱ هم ظرف یک روز دوباره سه میلیون تومان افزایش قیمت را به ثبت رساند و امروز ۱۹۲ میلیون تومان معامله می‌شود.
همچنین قیمت تیبا با دو میلیون تومان افزایش، به ۱۸۱میلیون تومان رسید و قیمت ساینا دنده ای هم افزایش عجیب قیمت را تجربه کرد و با قیمت ۲۱۳ میلیون تومان به فروش رفت. این موضوع درباره قیمت کوئیک دنده ای هم تجربه شد و با افزایش ناگهانی ۲۲ میلیون تومانی، از ۱۹۵ میلیون تومان به ۲۱۷ میلیون تومان تغییر قیمت داد.
اما رشد قیمت‌ها در بازار خودرو در حالی است که چند روزی است با جدی‌تر شدن اخبار توافق و اعلام طرفین مبنی بر اینکه دستیابی به یک توافق برد برد، دلار آزاد در مسیر نزولی قرار گرفته است. به این ترتیب، در حال حاضر دلار آزاد به نیمه کانال ۲۷هزار تومان رسیده و در قیمت ۲۷ هزار و ۵۰۰تومان معامله می‌شود.
#پشت بام ویترین کسب وکارها
چرا خودرو و دلار در یک مسیر قرار نگرفتند؟
اما در این میان، برخی کارشناسان اعتقاد دارند که انتظار اینکه قیمت خودرو با نرخ ارز پایین آید، باور درستی نیست. فربد زاوه، کارشناس خودرو در همین خصوص در گفت‌وگو با خبرگزاری خبرآنلاین می‌گوید: بازارها متاثر از سیاستهای پولی کلی کشور و نرخ عمومی تورم و متناسب عرضه بخشی و میزان مطلوبیت بازار، تغییر نرخ می‌دهند.
وی با ذکر این نکته که باور اینکه همه بازارها به ارز وصل هستند و اگر ارز پایین بیاید، باید آنها هم ارزان شوند، باور درستی نیست، می‌افزاید: این باور از حرکت سریع‌تر نرخ ارز در دوره‌های تورمی ایجاد شده و حتی خود دولتمردان هم تصور می‌کنند علت تورم در کشور نرخ ارز است؛ در حالی که نرخ ارز می‌تواند سبب تورم وارداتی شود و وقتی تورم در همه کالاها وجود دارد، یعنی تورم پولی است.
این کارشناس خودرو متذکر می‌شود: تورم از سیاستهای پولی، تورم جهانی، افزایش صرف نرخ ارز و کمبود کالا می‌تواند ایجاد شود، اما تورم ایران پایه پولی و مالی دولتی دارد، بنابراین در چنین شرایطی وقتی نرخ ارز ثابت بماند یا حتی کاهش پیا کند، با کاهش تورم مواجه نمی‌شویم.
زاوه عنوان می‌کند: افزایش قیمت‌ها در بازار خودرو در ایران به صورت پیوسته نیست، کم و بیش بسیاری از بازارها در ایران پله‌های تورمی دارند تا تورم یکنواخت. نرخ تورم به گواهی مرکز آمار بیش از ۴ درصد ماهانه است و این نرخ در بازار خودرو معمولا با تنفس‌های دو سه ماهه و افزایش ۱۰ درصد دیده می‌شد.
وی با بیان اینکه در حال حاضر نیز تغییر نرخ ناشی از تاثیرات تورم پولی است، می‌گوید: تورم پولی و تورم مالی دولتی البته در ماه‌های آخر سال همواره تشدید می‌شود که علت آن، ساختار هزینه‌ای در کشور است که هم دولت و هم شرکت‌ها در ماه‌های آخر سال نیازمند نقدینگی بیشتر می‌شوند و لذا فشار بر استقراض از شبکه بانکی و جبران کسری بودجه دولت از استقراض مستقیم یا غیرمستقیم از بانک مرکزی زیاد می‌شود.
این کارشناس خودرو عنوان می‌کند: کشور در ۱۰ سال اخیر عمدتا با چاپ پول اداره شده است، بنابراین نه تشکیل سرمایه صورت گرفته و در عین حال نرخ تورم سنگین شده است. درواقع دولت و مجموعه‌های پولی مانند بانک‌ها و شرکت‌های ذینفوذ، با استقراض پولی و ایجاد تورم میزان بدهی خود را به جامعه منتقل می‌کنند و عملا با استهلاک اصل بدهی در قالب تورم سنگین، به بازپرداخت بخش کوچکی از بدهی خود اقدام می‌کنند.
زاوه تصریح می‌کند: این روند سبب افزایش دائمی قیمت‌ها در بازار است. مقصر اصلی گرانی‌ها، دولت و شرکت‌های بدهکار و زیانده‌ای هستند که به منابع بی‌حصر دولتی وصل هستند. عینا دستوراتی مانند اعطای تسهیلات بدون وثایق کافی و با ضریب ریسک بازگشت پایین مانند طرح تسهیلات خرد که اخیرا مطرح شده است، خطر تشدید تورم را زیاد می‌کند.
وی متذکر می‌شود: دقت کنید قدرت خرید مردم با اعطای تسهیلات به صورت مطلق افزایش می‌یابد و در واقع افراد در همه دنیا با فروش درآمد آتی خود خرید می‌کنند، اما اگر افراد به صورت سیستماتیک از بازپرداخت استنکاف کنند و درواقع تسهیلات بی‌بازگشت دیده شود، تنها تشدید تورم به دنبال دارد.
#پشت بام ویترین کسب وکارها
رئیس کمیته اقتصاد انرژی کمسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در نامه ای با با هشدار به وزیر نیرو نسبت به کمبود برق تولیدی در کشور گفت که در صورت وجود برنامه زمان‌بندی شده و عملیاتی برای تأمین پایدار برق در تابستان ۱۴۰۱ ، این برنامه در اختیار این کمیته قرار گیرد تا با همکاری بین دولت و مجلس از بروز خسارت‌های جبران‌ناپذیر به مصرف‌کنندگان برق جلوگیری شود.
به گزارش ایسنا، متن نامه مجتبی توانگر به وزیر نیرو به شرح زیر است:
«جناب آقای علی‌اکبر محرابیان
وزیر محترم نیرو
با سلام و احترام
همانطور که مستحضر هستید، طبق صدر اصل (۴۴) قانون اساسی مسئولیت نهایی تأمین نیروی برق کشور به عهده وزارت نیرو واگذار شده است. متأسفانه، به نظر می‌رسد وزارت نیرو بنا به دلایلی اعم از عدم کفایت سرمایه‌گذاری برای احداث نیروگاه‌های جدید، تأخیر در اجرای برنامه‌های تعمیرات نیروگاه‌های حرارتی، افت قابل ملاحظه نزولات جوی در سال آبی گذشته و غیره، موفق به تأمین انرژی برق مورد نیاز کشور نگردید. در نتیجه این وضعیت، کشور با افت درآمد ملی، کاهش رفاه عمومی و خسارت به بنگاه‌های تولیدی مواجه گردید.
بدیهی است، تداوم این شرایط در سال آینده آثار و تبعات به مراتب زیان‌بارتری بوجود خواهد آورد. زیرا در سال جاری، حداکثر نیازمصرف اصلاح شده در پیک روز، به بیش از ۶۷ هزارمگاوات بالغ شد. این در حالی است که حداکثر قدرت تأمین شده در لحظه پیک سال ۱۴۰۰، با ریسک بالا به حدود ۵۵.۱ هزار مگاوات رسید. بنابراین کشور در لحظه پیک امسال با کمبود بی‌سابقه ۱۱.۹ هزارمگاوات مواجه شد. بنابراین مشاهده می‌شود که حدود ۱۷.۷ درصد از مصرف مشترکین تأمین نشده است.
در صورتی که روند رشد اوج بار مصرفی همچون سالهای اخیر تقریباً ۵ درصد درنظر گرفته شود، پیک مصرف سال ۱۴۰۱ به رقم ۷۰.۳ هزارمگاوات بالغ خواهد شد. بنابراین در صورت تداوم وضع موجود در تأمین حداکثر توان، کمبود برق در زمان اوج مصرف سال ۱۴۰۱ به رقم ۱۵.۲ هزارمگاوات معادل ۲۱.۶ درصد از مصرف مشترکین در زمان پیک خواهد شد. بی‌شک برای جبران این میزان کمبود برق در کشور، احتیاج به برنامه‌ریزی دقیق و قابل اجرا با پیگیری مستمر در بازه زمانی موجود تا خردادماه سال ۱۴۰۱ احساس می‌شود.
خواهشمند است، چنانچه برنامه زمان‌بندی شده و عملیاتی برای تأمین پایدار برق در تابستان ۱۴۰۱ تهیه شده است، دستور فرمائید در اختیار کمیته اقتصاد انرژی کمسیون اقتصادی قرار گیرد. امید است با همکاری و تعامل میان دولت و مجلس، اجرای کامل این برنامه تسهیل شود و از بروز خسارت‌های جبران‌ناپذیر به مصرف‌کنندگان برق جلوگیری شود.»
۲۶ مرداد ۱۴۰۰
سن شیوع کرونا در کشور یک سال و نیمه شده است و اکنون در پنجمین خیزی که برداشته، تاکنون بیش از ۹۷ هزار قربانی داشته و روزانه بیش از ۶۰۰ جانِ عزیز از هموطنانمان را می گیرد. در شرایطی که هر روز بر آمار مبتلایان افزوده می شود و بسیاری خانواده‌ها باید شاهد بدرقه عزیزانشان به دیار باقی باشند، شاهد آشفتگی هایی در حوزه تولید، واردات و توزیع واکسن کرونا در کشور هستیم.
به گزارش ایسنا، واکسیناسیون به عنوان راهکاری جهانی از ماه‌های ابتدایی شیوع این بیماری، در دستورکار کشورهای مختلف قرار گرفت و چند کشور با ساخت و دریافت مجوز اضطراری مصرف، واکسیناسیون مردم خود را شروع کردند.
با ورود اولین محموله واکسن اسپوتنیک به ایران، واکسیناسیون کرونا با اولویت کادر درمان از ۲۱ بهمن ماه سال گذشته آغاز شد. در ادامه راه تامین واکسن، علاوه بر وادات، کار در دو مسیر تولید داخلی و تولید مشترک نیز دنبال شد تا امر تزریق عمومی واکسن، شتاب بگیرد که البته با خلف وعده‌ها و افت و خیزهایی رو به رو شد.
در کنار تلاش و برنامه‌ریزی برای واردات واکسن، تولید داخلی واکسن در چندین پلتفرم همچنان ادامه داشت. در این میان، فرایند ساخت اولین واکسن ایرانی کرونا - کووایران برکت – که زمزمه‌های ساخت آن از سوی ستاد اجرایی فرمان امام از سال گذشته آغاز شده بود از اواخر پاییز به صورت جدی وارد فاز مطالعات و اجرا شد. کلنگ احداث سایت تولید واکسن برکت با اتکای کامل به دانش بومی ۲۷ آذرماه به زمین زده شد و به این ترتیب و به گفته ستاد اجرایی بعد از هند و چین، بزرگترین سایت تولید واکسن برمبنای ویروس غیرفعال را ساخت و در نهایت سال ۱۴۰۰ به فهرست شش کشور تولید کننده واکسن کرونا پیوست. همچنین اعلام شد که این واکسن ایمنی بخشی بیش از ۸۵ درصدی دارد و روی سویه‌های انگلیسی، افریقایی و دلتا موثر است.
پنجم دی ماه مجوز مطالعات بالینی واکسن کووایران برکت صادر و نهم دیماه سال گذشته فاز یک تست انسانی با تزریق آن به‌روی دختر مخبر، رییس ستاد اجرایی فرمان امام آغاز شد. ۲۵ اسفندماه مجوز فاز دوم مطالعه بالینی صادر و در نهایت پنجم اردیبهشت ماه ۱۴۰۰ نیز فاز سوم با مطالعه بر روی یک جمعیت ۲۰ هزار نفری در شش شهر کشور کلید خورد. بدین ترتیب سرانجام نخستین واکسن ایرانی کرونا با دریافت مجوز اضطراری مصرف از وزارت بهداشت، ۲۴ خرداد ماه سال جاری به مرحله توزیع در بازار عمومی رسید.
با وجود تلاش شبانه روزی دانشمندان جوان ایرانی برای تولید نخستین واکسن ایرانی، طی چندماه گذشته شایعات و حاشیه‌هایی پیرامون این واکسن شکل گرفت که عمده‌ترینِ آنها به نحوه اطلاع رسانی پیرامون میزان تولید انبوه، نقش تولید این واکسن در جلوگیری از واردات واکسن، ابهام در میزان اثربخشی آن، تاخیر در انتشار مستندات علمی این مطالعه و بروز اشکال در سایت تولید واکسن و کاهش اعتماد به تولید داخل برمی‌گردد.
وعده‌هایی که درباره میزان تولید واکسن داده شد
در ابتدا مروری اجمالی بر برخی وعده‌های آماری اعلامی از سوی مسئولان ستاد اجرایی فرمان امام خواهیم داشت:
۹ دی ۱۳۹۹: رئیس ستاد اجرایی فرمان امام از تولید ماهانه ۱.۵ میلیون دوز واکسن ایرانی کرونا ظرف سه هفته آینده خبر داد و گفت: امکان تولید ماهانه بیش از ۱۲ میلیون دوز واکسن در صورت استقرار تجهیزات لازم وجود دارد.
۱۹ اسفند ۱۳۹۹: رئیس ستاد اجرایی فرمان امام ضمن اعلام آغاز واکسیناسیون عمومی از اواسط اردیبهشت و حداکثر خرداد ۱۴۰۰ به رفع دغدغه تولید انبوه ظرف دو تا ۲.۵ ماه آتی اشاره کرد.
۲۵ اسفند ۱۳۹۹: رئیس ستاد اجرایی فرمان امام با اشاره به آغاز تولید واکسن ایرانی کرونا با ظرفیت ماهانه سه میلیون دوز در فاز اول تولید انبوه از ۲۵ اسفند گفت که تولید ماهانه ۱۲ تا ۱۵ میلیون دوز واکسن در فاز دوم تولید انبوه تا قبل از خرداد انجام و افزایش ظرفیت تولید ماهانه به ۱۵ تا ۲۰ میلیون دوز از اواخر بهار ۱۴۰۰ محقق می شود.
۱۷ فروردین ۱۴۰۰: رئیس ستاد اجرایی فرمان امام از آغاز فاز دوم تولید صنعتی واکسن از اول خرداد و اوایل تیر با ظرفیت تولید ماهانه ۱۲ میلیون دوز خبر داد.
۵ اردیبهشت ۱۴۰۰: دکتر مخبر ضمن وعده تولید و تحویل ۳۰ میلیون دوز واکسن برکت به وزارت بهداشت تا آخر مرداد درباره جزئیات این خبر گفت که: یک میلیون دوز در اردیبهشت، بین سه تا ۳.۵ میلیون دوز در خرداد، ۱۰ تا ۱۲ میلیون دوز در تیر ماه، ۱۲ تا ۱۵ میلیون دوز در مرداد و به همین ترتیب ۳۰ میلیون دوز را تولید و تقدیم وزارت بهداشت می کنیم. در شهریور راندمان تولید به ۲۰ میلیون دوز در ماه خواهد رسید.
به گزارش ایسنا، در حالی که مخبر در اردیبهشت امسال اعلام کرد که با تولید ۳ تا ۳.۵ میلیون دوز واکسن در خرداد این تعداد تحویل وزارت بهداشت می‌شود اما ۴خرداد ۱۴۰۰ از دپوی حدود یک میلیون دوز واکسن «کووایران برکت» خبر داد و اعلام کرد که تا کنون تقریبا نزدیک ۸۰۰ هزار تا یک میلیون دوز تولید شده و به دلیل اینکه هنوز اجازه مصرف عام داده نشده ما سرعت را کمی کم کردیم. امکانات تولید به خوبی فراهم شده تا ظرف یک تا ۱.۵ ماه آینده بتوانیم چهار تا پنج میلیون دوز واکسن را تحویل دهیم و این کار شروع شود.
۱۲ تیر ۱۴۰۰: رئیس مرکز اطلاع رسانی و روابط عمومی ستاد اجرایی فرمان امام خبر داد که تا کنون دو میلیون و ۵۰ هزار دوز واکسن برکت تولید شده است. از این هفته افزایش ظرفیت تولید محقق شد و هم اکنون یک میلیون و ۲۰۰ هزار دوز در هفته تولید واکسن داریم. بر سر وعده خود هستیم، با افزایش ظرفیت های بعدی تا پایان شهریور بیش از ۵۰ میلیون دوز واکسن تولید خواهیم کرد. هر دوز واکسن دو هفته فرایند کنترل کیفیت دارد، ۳۶۰ هزار دوز تحویل شده، ۴۰ هزار دوز هم از پنج شنبه گذشته آماده تحویل است، لذا هر دوز واکسن، دو هفته پس از تولیدش آماده تحویل به وزارت بهداشت است.
۱۶ تیرماه ۱۴۰۰: رئیس ستاد اجرایی فرمان امام با بیان اینکه دومین خط تولید واکسن کوو ایران برکت هم به زودی راه‌اندازی می‌شود گفت: تا شهریور امسال همانطور که قول داده بودیم حداقل ۵۰میلیون دوز واکسن تولید خواهیم کرد. با توجه به تأخیری که در صدور مجوز تزریق اضطراری صورت گرفت سرعت تولید در این خط را کاهش دادیم چرا که تاریخ مصرف این واکسن‌ها محدود است و قابل نگهداری برای زمان طولانی نیستند.
۱۷ تیر ۱۴۰۰: در این ایام خبر دیگری در فضای مجازی پیرامون خرابکاری در خط تولید واکسن برکت بازنشر شد که شرکت تولیدکننده، شایعات فضای مجازی را تکذیب و اعلام کرد که خبر خرابکاری آمریکا در شرکت شفافارمد صحت ندارد و خط تولید واکسن کووایران برکت با تمام ظرفیت در حال تولید واکسن است.
به گزارش ایسنا، همچنین مخبر که اردیبهشت امسال وعده تولید ۱۰ تا ۱۲ میلیون دوز واکسن در تیر ماه را اعلام کرده بود اما ۲۲ تیر ۱۴۰۰ گفت که تا امروز (۲۲ تیرماه)، نزدیک به سه میلیون دوز از این واکسن تولید شده که در حال طی فرایند تست استریل هستند و از این تعداد ۷۰۰ هزار دوز تحویل وزارت بهداشت شده و ۲۰۰ هزار دوز دیگر نیز در حال آماده‌سازی است.
مخبر در این روز همچنین به راه‌اندازی خط دوم تولید واکسن کوو ایران برکت نیز اشاره کرد و گفت: از هفته اول مردادماه هر هفته یک میلیون و ۲۰۰ هزار دوز واکسن کرونا تحویل وزارت بهداشت می‌دهیم که با راه‌اندازی خط دوم تولید از اوایل مرداد، حداقل دو میلیون دوز واکسن در هفته تحویل وزارت بهداشت خواهد شد و همانطور که وعده دادیم تا پایان شهریور حداقل ۵۰ میلیون دوز واکسن کوو ایران برکت تولید خواهیم کرد. این در حالیست که پیش از این تولید ۱۲ تا ۱۵ میلیون دوز در مرداد و افزایش آن به ۲۰ میلیون دوز در شهریور وعده داده شده بود.
۲۶ تیر ۱۴۰۰: در این ایام حواشی و شایعات دیگری نیز پیرامون بروز مشکل در تامین مواد اولیه منتشر شد که رئیس ستاد اجرایی فرمان امام در این باره گفت: خط تولید واکسن کوو ایران برکت به هیچ وجه مشکلی ندارد و به صورت شبانه‌روزی درحال تولید واکسن است و شایعات درخصوص کمبود مواد اولیه واکسن هم کاملا کذب و بی‌اساس است. به گفته وی خط سوم تولید واکسن تا پایان مردادماه راه‌اندازی می‌شود که می‌تواند هفته‌ای شش میلیون دوز واکسن تولید کند و همانطور که وعده دادیم تا پایان شهریورماه حداقل ۵۰ میلیون دوز واکسن کوو ایران برکت تولید خواهیم کرد.
۹ مرداد ۱۴۰۰: مدیر تولید واکسن کوو ایران برکت با بیان اینکه آمار واکسنهای تحویلی به وزارت بهداشت به ۱.۵ میلیون دوز رسیده است اظهار کرد: از ۲۵ خرداد و پس از صدور مجوز تزریق عمومی واکسن کوو ایران برکت توسط وزارت بهداشت، سرعت تولید نخستین واکسن ایرانی کرونا را افزایش دادیم تاکنون حدود پنج میلیون دوز واکسن در این کارخانه تولید و روانه بخش تست کیفیت شده که در این مرحله ۱۶ تا ۲۰ روز بررسی کیفیت واکسن‌ها به زمان نیاز دارد و پس از تأیید کیفیت تحویل وزارت بهداشت می‌شوند.
۱۰ مرداد ۱۴۰۰: رئیس ستاد اجرایی فرمان امام اعلام کرد که ظرف یک‌ماه گذشته بیش از پنج میلیون دوز واکسن برکت تولید کردیم که از این تعداد یک میلیون و ۵۰۰هزار دوز را تحویل وزارت بهداشت داده‌ایم و محموله‌های بعدی پس از طی مراحل ۱۶ تا ۲۰ روزه تست کیفیت تحویل این وزارت خواهد شد. تا پایان این هفته یک میلیون دوز واکسن دیگر راهم تحویل وزارت بهداشت خواهیم داد. خط دوم تولید واکسن برکت به لحاظ سخت‌افزار و نرم‌افزاری آماده شده و تست‌های آزمایشی نیز رو به اتمام است و تا ۱۷ یا ۱۸ مردادماه راه‌اندازی می شود و میزان تولید واکسن را شتاب قابل‌توجهی خواهد داد.
۱۳ مرداد ۱۴۰۰: سخنگوی سازمان غذا و دارو، آمار تولید، تحویل و تزریق واکسن کووایران برکت را اعلام کرد و از تولید ۵ میلیون دوز واکسن کووایران برکت و تحویل یک میلیون و ٨۵٠ هزار دوز از این نوع واکسن به وزارت بهداشت خبر داد. به گفته وی تا صبح ۱۳ مرداد، ٨۶١٣٧٢ دوز واکسن در فرآیند واکسیناسیون عمومی (بدون احتساب تزریق در مطالعات بالینی) تزریق شده است.
۱۸ مرداد ۱۴۰۰: جمشیدی، رئیس هیئت مدیره گروه دارویی برکت توضیحات کاملی درباره آخرین وضعیت تولید واکسن ارائه داد که به این شرح است:
- خط اول تولید واکسن برکت بین ۳.۵ تا چهار میلیون دوز در ماه را تولید می‌کند و تا دیروز ۲.۲ میلیون دوز تحویل وزارت بهداشت شده است.
- ۵.۵ تا شش میلیون دوز نیز تولید کرده‌ایم که در مراحل تست کیفیت قرار دارند. فاصله زمانی برای تولید تا تحویل به دلیل انجام تست‌های مختلف روی واکسن‌ها، ۱۵ تا ۱۶ روز است و اگر این تست‌ها انجام شود، بقیه واکسن‌ها نیز تحویل وزارت بهداشت داده می‌شود.
- خط دوم تولید ما ظرفیتی بین شش تا هشت میلیون دوز دارد که ۱۰۰ درصد تجهیزات آن آماده و نصب شده است و با انجام تست‌های نهایی ظرف چند روز آینده پروسه تولید را شروع می‌کنیم. اگر این خط راه بیفتد ماهانه حدود ۱۲ میلیون دوز واکسن کرونا خواهیم داشت که بخش زیادی از نیاز کشور را تأمین خواهد کرد.
- خط سوم تولید کارخانه برکت، مجموعه‌ای با ظرفیت ۱۶ تا ۲۰ میلیون دوز است و ۱۰۰ درصد تجهیزاتش آماده و در حال نصب است و تا یک ماه آینده تجهیزاتش کامل نصب می‌شود. این سه خط می‌تواند نیاز کشور و بخشی از نیاز منطقه را پوشش دهد.
۱۸ مرداد ۱۴۰۰: جلیلی مدیرعامل کارخانه شفافارمد گفت: تاکنون دو میلیون و ۲۰۰ هزار دوز واکسن برکت به وزارت بهداشت تحویل داده شده و پیش‌بینی ما این است که در صورت پاس شدن فرآیندهای کنترل کیفی، تا پایان مردادماه یک میلیون و ۱۰۰ هزار دوز دیگر و در مجموع بیش از ۳.۵ میلیون دوز واکسن برکت در اختیار وزارت بهداشت قرار بگیرد. این در حالی است که پیشتر وعده تولید ۱۲ تا ۱۵ میلیون دوز در مرداد داده شده بود.
پاسخ ستاد اجرایی به چرایی عدم عمل به وعده‌های آماری تولید
به گزارش ایسنا، طبق اعلام مسئولان ستاداجرایی فرمان امام قرار بود تولید و تحویل ۳۰ میلیون دوز واکسن برکت به وزارت بهداشت تا آخر مرداد انجام و آمار تولید تا پایان شهریور به ۵۰ میلیون دوز در ماه برسد که در توضیح دلایل تاخیر به عللی چون تأخیر در صدور مجوز تزریق اضطراری و کاهش سرعت تولید به علت محدودیت زمانی نگهداری و مصرف واکسن و آماده نشدن خطوط تولید دوم و سوم اشاره شده است.
سخنگو و رئیس مرکز اطلاع رسانی ستاد اجرایی فرمان امام در پاسخ به پرسش های کاربران توییتر مبنی بر چرایی عدم عمل به وعده‌های این نهاد پیرامون تولید ۵۰ میلیون دوز واکسن تا پایان شهریور گفته است: «قول تولید ۵۰ میلیون دوز را دادیم، نه تحویل؛ تحویل ۲۰ روز عقبتر از تولید است. اگر با تمام تلاش‌هایشان نتوانیم این وعده را محقق کنیم حتما به مردم دلایل عدم توفیق یا تاخیر را خواهیم گفت.»
وی همچنین در جای دیگری گفته است که «کندی در کار وجود ندارد، خط اول تولید مشغول کار است. خط دوم تولید هنوز اضافه نشده که در چند روز آتی آن هم اضافه می شود. بحث خرابکاری مطرح نیست. در بحث ورود تجهیزات خط تولید و غیره محدودیت‌ها و مشکلات زیادی به دلیل تحریمها بوده ولی تا کنون توانسته‌ایم بر همه فائق آییم و مشکلات را حل کنیم هرچند که از نظر زمان تاثیر منفی روی برنامه های ما داشته، مجوز هم قرار بود اردیبهشت صادر شود که ۲۵ خرداد صادر شد.»
وی همچنین اخیرا اعلام کرد که «تا کنون بیش از شش میلیون دوز تولید و بیش از ۲.۵ میلیون دوز تحویل وزارت بهداشت شده است. واکسن قطعا تا آخر شهریور به مقدار زیاد تولید خواهد شد، نگران نباشید. »
در ادامه به برخی شایعات و همچنین حاشیه‌های ایجاد شده پیرامون تولید واکسن برکت هم اشاره‌ای خواهیم داشت.
ماجرای خروج ۱.۲ میلیون دوز واکسن از چرخه تولید چه بود؟
به گزارش ایسنا، در ماه‌های اخیر، اخباری مبنی بر از چرخه خارج شدن یک میلیون و ۲۰۰ هزار دوز واکسن برکت در ماه‌های پیش نیز منتشر شد که تا حدودی تولید را عقب انداخت و رئیس هیئت مدیره گروه دارویی برکت در توضیح آن گفت که در مسیر تولید واکسن و تست کیفیت، از رده خارج شدن واکسن و ویال ناسالم اتفاقی طبیعی است. ۶۰ میلیون دوز واکسن جانسون اند جانسون امریکا در تولید دچار مشکل و از بازار جمع‌آوری شد. این اتفاق به عنوان یک خبر مثبت و نقطه قوت عملکرد این کمپانی در رسانه‌ها منتشر شد، اما در برکت تعداد بسیار کمتری ازاین رقم کنار گذاشته شد و با حمله و جنجال برخی رسانه‌ها روبرو شد.
جزئیاتی درباره انتشار مقالات مربوط به فازهای بالینی واکسن برکت
یکی دیگر از انتقادات مطرح شده به تیم سازنده واکسن، تاخیر در انتشار مقالات مربوط به فازهای بالینی واکسن برکت بود که رئیس هیئت مدیره گروه دارویی برکت درباره آن توضیح داد و گفت: ما داده‌های فاز یک و دو را به‌صورت خام منتشر کردیم. یک تیم ۱۰ نفره برای نگارش مقاله مستندات علمی واکسن تشکیل داده‌ایم و مقاله نهایی هفدهم مرداد آماده شد که ۳۵ صفحه مقاله انگلیسی و ۱۰۰ صفحه داده خام است که ظرف دو سه روز آینده برای مجلات معتبر دنیا ارسال می‌شود. مقاله تست‌های حیوانی نیز نهایی شده است و در چند روز آینده ارائه می‌شود.
جمشیدی تأکید کرد که اگر بتوانیم مصوبه سازمان جهانی بهداشت را بگیریم امکان صادرات واکسن را پس از تأمین نیاز داخل کشور خواهیم داشت. چین، روسیه و بسیاری از کشورهای دنیا برای بسیاری از داروهای خود مجوز سازمان جهانی بهداشت را نگرفته‌اند و این سازمان تأییدیه را برای واکسنهای هندی و بسیاری از واکسنهای اروپایی و روسی صادر نکرده است. سازمان غذا و داروی هر کشور مجوز تزریق اضطراری واکسن‌ها را صادر می‌کند. ما مستندات را برای سازمان جهانی بهداشت آماده کرده‌ایم و درخواست جلسه با این سازمان را به‌طور رسمی داده‌ایم و دراین زمینه هم منتظر پاسخ سازمان جهانی بهداشت هستیم.
عکس‌های منتشر شده از خطوط تولید؛ حاشیه‌ای تازه برای سازندگان واکسن ایرانی
همانطور که پیش تر اشاره شد ستاد اجرایی فرمان امام در راستای شفاف سازی بیشتر و افزایش اعتماد عمومی نسبت به تولید واکسن، بازدیدی را از فرایند تولید برای خبرنگاران رسانه‌های جمعی ترتیب داد که خود به ضد تبلیغی برای سازندگان تبدیل شد و آنها را ناچار به پاسخگویی و شفاف سازی دوباره کرد. بی توجهی به اصول بهداشتی، نصب برچسب ویال با دست، حضور فردی با کفش و بدون پوشش بهداشتی لازم در سایت تولید و ... از جمله مصادیق دردسرسازی بود که ستاد درباره آن مورد خطاب قرار گفت.
این حواشی با واکنش توئیتری رئیس اطلاع رساتی ستاد مواجه شد و نوشت: «به دلیل کار با ویروس و خطرات مترتب بر آن امکان بازدید نزدیک از خط تولید وجود ندارد و امکان مشاهده خط تولید از طریق تلویزیون های مداربسته فراهم و توضیحات لازم ارائه شد. پس از ارائه توضیحات، شرایط بازدید از مراحل چک ویال‌ها و الصاق برچسب اصالت واکسن و خط جدید فیلینگ که هنوز راه اندازی نشده، فراهم شد که این تصاویر مورد سوء استفاده رسانه سعودی اینترنشنال قرار گرفت. لازم به توضیح است که فرایند لیبل زدن ویال‌های واکسن کاملا اتوماتیک انجام می شود، ولی برای تمام واکسن‌ها چه ایرانی و چه خارجی برچسب‌های اصالتی طراحی شده که برای همه واکسن‌ها به صورت دستی بر روی ویال‌ها نصب می شود. ثانیا فضایی که ادعا می شود کلین روم است و افراد با کفش وارد آن شده‌اند یکی از خطوط فیلینگ جدید کارخانه است که هنوز وارد مدار بهره‌برداری نشده است. خطوط تولید مرتب و به صورت مستمر توسط بازرس‌های سازمان غذا و دارو مورد بازرسی قرار می گیرد.» برخی پاسخ ها در ذیل قابل مشاهده است:
به گزارش ایسنا، ساخت واکسن ایرانی کرونا که با اتکا به دانش بومی و توان دانشمندان جوان کشور به مرحله تولید انبوه رسیده بدون شک یکی از بزرگترین دستاوردهای جامعه علمی کشور برای کمک به آحاد مردم در غوغای کرونا به منظور پیشگیری و کاهش اثرات سوء ناشی از این ویروس ناشناخته و پیچیده است.
بروز حواشی پیرامون تولید این واکسن که بعضا از سوی رسانه‌های بیگانه نیز به آن دامن زده شد تا حدودی اجتناب ناپذیر بود؛ اما این امکان وجود داشت که با اتخاذ تدابیر رسانه‌ای هوشمندانه‌تری از بار بی‌اعتمادی عمومی ناشی از شایعات منتشر شده نسبت به این تولید ارزشمند کاست و پیام نمایشی بودن اخبار اعلامی را به مخاطب القا نمی‌کرد.
این در حالی است که به نظر می‌رسد دست اندرکاران امر تولید و اطلاع رسانی این واکسن شیوه پاسخگویی توییتری را برای تنویر افکار عمومی برگزیده‌اند و هنوز نتوانسته‌اند به همه ابهامات موجود در سطح جامعه - و نه صرفا کاربران توییتری- پاسخ دهند.
به گزارش ایسنا، هنوز پایش گسترده‌ای مبنی بر میزان اعتماد و استقبال از واکسنهای ایرانی به ویژه در هفته‌های اخیر منتشر نشده است؛ اما کووایران برکت در سبد واکسنهای واکسیناسیون عمومی قرار گرفته است و حق انتخاب برای داوطلبان وجود دارد. تا کنون بیش از ۲.۵ میلیون دوز واکسن تحویل وزارت بهداشت شده و میزان تزریق واکسن برکت طبق آخرین آمار اعلامی وزارت بهداشت در روز ۲۱ مرداد، از یک میلیون و ۳۰۰ هزار دوز عبور کرده است.
در همین راستا رئیسی، سخنگوی ستادملی مقابله با کرونا در روز ۲۴ مرداد اعلام کرد که «جمعیت هدف ما ۶۱ میلیون و ۱۹۰ هزار نفر است. فعلا ۱۹ میلیون و ۱۱۴ هزار تزریق انجام شده است. تاکنون ۶۷ درصد واکسنهای تزریق شده از نوع سینوفارم، ۶.۵ درصد از نوع برکت و ۱۹.۶ درصد از نوع آسترازنکا بوده است.» که البته در این رابطه باید زمان ورود واکسن برکت به چرخه واکسیناسیون عمومی و میزان دوز تحویلی به وزارت بهداشت در مقایسه با کل واکسنهای موجود در کشور را نیز درنظر داشت.
هرچند تلاش‌هایی به منظور افزایش اعتماد عمومی به واکسن ایرانی صورت گرفته که از جمله آنها می‌توان به حضور هنرمندان کشور در فاز سه کارآزمایی بالینی و دریافت واکسن برکت در هفته‌های اخیر از سوی مقام معظم رهبری و مسئولان قوا اشاره کرد؛ اما واکسن برکت همچنان نیازمند اعتمادسازی بیشتر و رویه اطلاع‌رسانی شفاف تری است.
با توجه به آخرین اظهارات رئیس هیئت مدیره دارویی برکت، بعید است وعده تولید ۵۰ میلیون دوز تا پایان شهریور محقق شود، چرا که در صورت راه‌اندازی خطوط دوم و سوم تولید پیش‌بینی می‌شود (خط اول تولید با ظرفیت تولید ۳.۴ تا چهار میلیون دوز، خط دوم تولید با ظرفیت ۱۲ میلیون دوز و خط سوم تولید با ظرفیت ۱۶ تا ۲۰ میلیون دوز) گروه دارویی برکت بتواند ماهانه بین ۳۰ تا ۳۶ میلیون دوز واکسن تولید کند. لذا با توجه به زمان راه‌اندازی این دو خط تولید که هنوز عملیاتی نشده است، تولید انبوه این میزان از واکسن در پاییز شبهه برانگیز شده تا بتواند در کنار واردات واکسن، بخش قابل توجهی از نیاز هموطنان را به دریافت واکسن پاسخ دهد.
البته هنوز بیش از یک ماه به پایان شهریور باقی مانده و این امید از سوی سازندگان نخستین واکسن ایرانی کرونا وجود دارد که با راه اندازی خطوط دوم و سوم تولید، امر ساخت واکسن به میزان قابل توجهی سرعت بگیرد و در جلوگیری از بروز موج‌های بعدی کرونا موثر باشد؛ در این میان با توجه به اینکه واکسیناسیون برای مقابله با کرونا تجربه‌ای موفق و مطمئن در جهان به شمار می‌رود و علی‌رغم تولید واکسنهای ملی و داخلی، انتظار می‌رود واردات واکسن تا مرحله انجام واکسیناسیون سراسری و تکمیل خطوط تولید داخلی، بدون هیچ مانعی ادامه یابد.
